Τα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος (υδροηλεκτρικά, θερμικά, πυρηνικά) είναι συνήθως χτισμένα μακριά από τις μεγάλες πόλεις. Στη χώρα μας τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι στη βόρεια Ελλάδα, στην περιοχή του Αμυνταίου και της Πτολεμαΐδας. Το ρεύμα χρειάζεται να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις, δηλαδή από το σημείο παραγωγής του στο σημείο χρήσης του (και όχι κατανάλωσής του, όπως αναφέρει λαθεμένα ο λογαριασμός της ΔΕΗ). Η μεταφορά αυτή γίνεται με καλώδια.
Όταν η ηλεκτρική ενέργεια κινείται (μεταφέρεται) μέσα από καλώδια, ένα μέρος της μετατρέπεται σε θερμότητα. Όσο περισσότερη θερμότητα δημιουργείται κατά τη μεταφορά, τόσο λιγότερη ωφέλιμη ενέργεια φτάνει στους χώρους χρήσης. Για να μειωθούν οι απώλειες, η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται στα καλώδια σε υψηλή τάση. Μετασχηματιστές μετατρέπουν το εναλλασσόμενο ρεύμα, που παράγει η γεννήτρια στους χώρους παραγωγής, σε εναλλασσόμενο ρεύμα πολύ υψηλής τάσης (μερικές χιλιάδες Volt). Το ρεύμα πολύ υψηλής τάσης είναι καταλληλότερο για μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις, γιατί έχει μικρότερες απώλειες (σε θερμότητα). Η ηλεκτρική ενέργεια σε πολύ υψηλή τάση μπορεί να κεραυνοβολήσει ακόμα και από απόσταση, κάτω από ορισμένες συνθήκες. Αυτός είναι και ο λόγος που σε τέτοιες κολώνες της ΔΕΗ βλέπουμε συχνά ένα σήμα που λέει «προσοχή υψηλή τάση».
Όταν το ρεύμα φτάσει στα σημεία χρήσης του, δηλαδή στα σπίτια μας (τα εργοστάσια είναι μια άλλη κατηγορία χρηστών), πρέπει να μετατραπεί σε χαμηλή τάση 220-240 Volt. Αν παρατηρήσετε τις κολώνες της ΔΕΗ, θα δείτε ότι δεν είναι όλες ίδιες. Κάποιες από αυτές έχουν στο πάνω μέρος τους κάτι παράξενα "μηχανήματα" και κάνουν θόρυβο. Αυτά τα μηχανήματα είναι μετασχηματιστές, που μετατρέπουν το ρεύμα υψηλής τάσης που έρχεται από το εργοστάσιο παραγωγής σε ρεύμα κατάλληλο για οικιακή χρήση (δηλαδή κατάλληλο για τα σπίτια μας).
© 2003, Δέσποινα Μ. Γαρυφαλλίδου Αθήνα